Κείμενα προβληματισμού

Αντικρατισμός και ελληνικός ordoliberalismus


Ακόμη και η φερόμενη ως αριστερά (δημοκρατική, ανανεωτική, εκσυγχρονιστική, φιλελεύθερη κτλ.) έχει κάνει ως σημαία της τον αντικρατισμό! Δεξιοί, σοσιαλδημοκράτες, αριστεροί, ενοικιαζόμενοι δημοσιογράφοι και οικονομολόγοι, πλειοδοτώντας σε ελιτίστικο λαϊκισμό, ισχυρίζονται ότι ο κρατισμός είναι αυτό που καταπνίγει κάθε δημιουργική δραστηριότητα και ιδιωτική πρωτοβουλία, ενώ ευθύνεται για το πελατειακό κράτος, τον υποτιθέμενο υπερμεγέθη δημόσιο τομέα και την ίδια την χρεοκοπία της χώρας.
Οι ίδιοι άνθρωποι που δημιούργησαν το πελατειακό κράτος και άσκησαν τον υποτιθέμενο κρατισμό, εμφανίζονται ως υπέρμαχοι του αντικρατισμού, καταγγέλλοντας τον εαυτό τους. Εντούτοις, η καταγγελία αυτή στρέφεται εναντίον του κράτους πρόνοιας και σηματοδοτεί τον μετασχηματισμό του κράτους με βάση τον oliberalismus, την «κοινωνική οικονομία της αγοράς».

Ο αντικρατισμός και η κατάργηση της κοινωνικής και οικονομικής δικαιοσύνης.

Θεμέλιο της νεοφιλελεύθερης κριτικής για το κράτος είναι αφενός οι αντιλήψεις του Popper αναφορικά με τον κρατισμό του Hegel, που υποτίθεται ότι λειτούργησε ως απολογητής της κρατικής εξουσίας, και αφετέρου η αντίδραση του ordoliberalismus στα ολοκληρωτικά καθεστώτα του 20ου αιώνα. Επίκεντρο αυτών των επικρίσεων ήταν ουσιαστικά οι αξιώσεις απολυτότητας της ουτοπίας, οι οποίες κατά του φιλελεύθερους, εγκυμονούν κίνδυνους για τις ατομικές ελευθερίες. Αντίδοτο δε σε αυτό θα ήταν η αποδοχή της πραγματικότητας και η επίλυση των προβλημάτων με επιχειρήματα.
Ο Χάγιεκ-παράλληλα με τον Mises-θα προσθέσει ότι η κοινωνική πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα μιας αυθόρμητης τάξης πραγμάτων, ενώ ο «κατασκευαστικός ορθολογισμός»-ο κεντρικός σχεδιασμός-, ως αποτέλεσμα της «μοιραίας έπαρσης», εναντιώνεται στην ίδια τη φύση. Το κράτος, θα πρέπει να διασφαλίζει την αρνητική ελευθερία-την έλλειψη εξαναγκασμού-, και την ιδιοκτησία, ως θεμέλιο της ελευθερίας, και όχι να αναδιανέμει τον πλούτο. Η κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη είναι παράλογη, διότι δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια αναφορικά με την βέλτιστη κατανομή του πλούτου. Η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης, ουσιαστικά έχει οδηγήσει σε συστήματα εξουσιασμού, στον αυταρχισμό και τον κρατισμό. Συνεπώς, η ελεύθερη αυτορρυθμιζόμενη αγορά, είναι ο μόνος τρόπος μια αυτόχρημα δίκαιης κατανομής εισοδήματος, πλούτου και δύναμης.
Με βάση αυτά τα επιχειρήματα, το προνοιακό κράτος που στηρίζεται στην έννοια της αναδιανεμητικής δικαιοσύνης, είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο «κατασκευαστικός ορθολογισμός», οδηγεί στον ολοκληρωτισμό. Ο περιορισμός του κοινωνικού κράτους και η αντικατάστασή του από ένα σύστημα φιλανθρωπίας, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση μιας σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας, με την έννοια ότι εναντιώνεται στον εξισωτισμό και προτάσσει την ατομική ελευθερία.

Αντικρατισμός και Καπιταλισμός.

Ο αντικρατισμός στρέφεται επιλεκτικά ενάντια στο προνοιακό κράτος και όχι βέβαια στο ίδιο το κράτος. Ακόμη και ο Χάγιεκ, θεωρεί το κράτος ως εγγυητή των ατομικών ελευθεριών αλλά και εν μέρει της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς. Στην περίπτωση του Ordoliberalismus, αντίθετα από τον αγγλοσαξονικό νεοφιλελευθερισμό, όπως έχει δηλώσει ο A. Rüstow, δεν υπάρχει «ελεύθερη Οικονομία χωρίς ισχυρό κράτος». Ιδιαίτερα ο W. Eucken, ο ιδρυτής της σχολής του Φράιμπουργκ, αντιλαμβάνεται την λειτουργία της αγοράς με έναν οργανικό τρόπο, έτσι ώστε να απαιτείται συνταγματική κατοχύρωση της.
Ο καπιταλισμός είναι αδύνατο να λειτουργήσει χωρίς κράτος. Το «αόρατο χέρι» της αγοράς του κλασσικού νεοφιλελευθερισμού, είναι στην πραγματικότητα το κράτος. Και όσο κι αν φαίνεται ότι είναι διαχωρισμένο από την κοινωνία, εντούτοις βρίσκεται σε μια οργανική σχέση μαζί της. Το παραδοσιακό κράτος, φαινομενικά ουδέτερο σε σχέση με τις κοινωνικές συγκρούσεις, με βάσει το μονοπώλιο της βίας, καθορίζει τους κανόνες ανταγωνισμού που θα παραγάγουν μία δομή ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων και μεγιστοποίησης της οικονομίας. Ταυτόχρονα, το κράτος είναι αποτέλεσμα των ταξικών συγκρούσεων, έτσι ώστε οι ταξικοί συσχετισμοί δύναμης να εγγράφονται σε αυτό. Εντούτοις, ο σκληρός πυρήνας του κράτους παραμένει σε μια απόσταση ακόμη και από την πολιτική εξουσία και λειτουργεί είτε στο πεδίο άσκησης της βίας σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, είτε ως «μηχανή» παραγωγής νομιμοποίησης. Το κράτος εμπλέκεται στις ταξικές συγκρούσεις και ταυτόχρονα παραμένει ουδέτερο, κάτι που του επιτρέπει να αντλεί νομιμοποίηση από την γενική βούληση, αλλά και να νομιμοποιεί την κυρίαρχη τάξη.
Χωρίς ένα νομικό πλαίσιο ρύθμισης του ανταγωνισμού σε εθνική και υπερεθνική κλίμακα, μία γραφειοκρατία και μια στρατιωτική μηχανή έτοιμη να επέμβει, θα ήταν αδύνατη η επιβίωση του καπιταλισμού. Συνεπώς ο αντικρατισμός, δεν αναφέρεται στο κράτος, στον σκληρό πυρήνα του κράτους, αλλά στα στοιχεία που έχουν παρεισφρήσει σε αυτό, ως αποτέλεσμα των ταξικών συσχετισμών δύναμης. Ο αντικρατισμός, με το άλλοθι του επικίνδυνου κράτους, επιχειρεί να αποβάλλει τα κολεκτιβιστικά και εξισωτικά τμήματα του κράτους και κυρίως την προνοιακή λειτουργία του.

Το «μετα-κρατικό» κράτος

Όπως αναφέρει ο Foucault, δεν πρέπει να αναζητούμε την απαρχή του ολοκληρωτικού κράτους στην επέκταση του κράτους του 19ου αιώνα, στην επέκταση του διοικητικού-γραφειοκρατικού ή του στρατιωτικού κράτους. Αντίθετα, το ολοκληρωτικό κράτος του 20ου αιώνα είναι αποτέλεσμα της κομματικής κυβερνητικότητας. Στην πραγματικότητα το ολοκληρωτικό κράτος δεν αποτελεί επέκταση αλλά συρρίκνωση του παραδοσιακού κράτους. Η κομματική κυβερνητικότητα επιχειρεί να επέμβει στο σκληρό πυρήνα του κράτους και να το θέσει υπό την κυριαρχία της, εξυπηρετώντας άμεσα τα συμφέροντα μιας τάξης, όπως στην περίπτωση του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού, είτε μιας ειδικής ομάδας συμφερόντων.
Η δεύτερη μορφή ολοκληρωτισμού και συρρίκνωσης του κράτους, είναι αυτή που προέρχεται από την αναζήτηση μιας σύγχρονης φιλελεύθερης κυβερνητικότητας έτσι όπως εκφράζεται στο νεοφιλελεύθερο πρόταγμα. Η νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση επιδιώκει την συρρίκνωση του κράτους, την αποβολή των εξισωτικών και κολλεκτιβιστικών στοιχείων του, μέσω ενός δομικού μετασχηματισμού του κράτους, αλλά με επίκεντρο μια νέα ορθολογική διαχείριση των κοινωνιών. Τα περιφερειακά τμήματα του κράτους αποβάλλονται, έτσι ώστε να διατηρηθεί ο σκληρός πυρήνας και η ταύτιση κυβέρνησης και κράτους. Η νέα καπιταλιστική ορθολογικότητα και κυβερνητικότητα, αποσκοπεί τόσο στην διαχείριση της ύπαρξης, όσο και στην πειθάρχηση των πολιτών στις απαιτήσεις της κεντρικά σχεδιασμένης καπιταλιστικής αγοράς, μέσω μιας ηθικής διαπαιδαγώγησης, με βάση το νέο ήθος που κομίζει η εξουσία.
Ο μετασχηματισμός του κράτους με βάση το μοντέλο του oliberalismus, την «κοινωνική οικονομία της αγοράς», δεν αποσκοπεί απλά στην επιβολή ενός νέου μοντέλου καπιταλιστικής συσσώρευσης, αλλά ενός νέου μοντέλου κυριαρχίας. Προηγείται η ισχύς και έπεται η συσσώρευση.

Γερμανικός νεοφιλελευθερισμός και Πειθάρχηαη.

Το οικονομικό σύστημα της «Κοινωνικής Οικονομίας της Αγοράς» του γερμανικού νεοφιλελευθερισμού, αποτελεί τη βάση αναδιοργάνωσης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία ο κεντρικός σχεδιασμός του νομικού πλαισίου της λειτουργίας της αγοράς αποτελεί πρωταρχική λειτουργία.
Στον πυρήνα όμως του νεοφιλελεύθερου αυτού προγράμματος, ενυπάρχει το ζήτημα της διαχείρισης της κοινωνίας με βάση τις απαιτήσεις της αγοράς. Η «κοινωνική οικονομία» οφείλει να είναι υποτελής στην «αγορά» και αυτό επιβάλλει την μεταβολή του καθεστώτος συσσώρευσης, την μεταβολή του συνταγματικού πλαισίου, των εργασιακών δικαιωμάτων, τον μετασχηματισμό των παραγωγικών σχέσεων όσο και της αυτοσυνείδησης των εργαζομένων. Ο μετασχηματισμός αυτός είναι δυνατός με την επιβολή ενός νέου εργασιακού ήθους και ορθολογισμού προτεσταντικής έμπνευσης, που απαιτεί την ταύτιση της διακυβέρνησης με τον σκληρό πυρήνα του κράτους και την λειτουργία του κράτους εν γένει σε κατάσταση τεχνητής εκτάκτου ανάγκης. Αυτό σημαίνει μια διαρκή επίθεση στην κοινωνία, έτσι ώστε να επιτευχθεί ο μετασχηματισμός της με ιδεολογικά και βιολογικά μέσα. Η συναίνεση στην απορρύθμιση επιβάλλεται με μια ένταση της προπαγάνδας, κατασκευή συνθηκών έντονης ανασφάλειας και στρες, ενώ ταυτόχρονα επιχειρείται η κατασκευή συναίνεσης στην νέα διακυβέρνηση των τραπεζιτών που αγνοούν απροκάλυπτα τις αντιπροσωπευτικές διαδικασίες.
Η Καλβινιστική ηθική του oliberalismus, διαφαίνεται σε όλο της το μεγαλείο στην αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης.
Η λογική στην οποία υπακούει το πρόγραμμα λιτότητας που επιβάλλεται από την Γερμανία είναι αυτή που διατύπωσε ο Λούθηρος: «παραιτούμαι τώρα από την πρόσκαιρη χαρά και συλλέγω μικρές αποδείξεις αρετής μέσω καθημερινών θυσιών και συνέχισε ο Καλβίνος: «είναι καταραμένος όποιος εμπιστεύεται τον άνθρωπο και οικοδομεί την αρετή του πάνω στην ηδονή της σάρκας όπως και καταραμένος είναι εκείνος που επιδεικνύει τον πλούτο του. Συσσώρευε, συσσώρευε είναι εντολή του Θεού». Ακριβώς όπως η «Σεβάσμια Εταιρεία» και το κονσιστόριο του Καλβίνου, που είχε απόλυτη δικαιοδοσία αναφορικά με την ρύθμιση της ζωής στην καλβινιστική Γενεύη, έτσι και η ορντολιμπεραλιστική γερμανική διακυβέρνηση, επιβάλει στην Ελλάδα το σύγχρονο μοντέλο προτεσταντικής ρύθμισης. Η λιτότητα, η δημοσιονομική πειθαρχία, τα κανονιστικά μέτρα, οι συμβουλές αρετής και οι επιπλήξεις, όλα τούτα είναι αποτελέσματα της κρατικής και της κοινωνικής αμαρτίας. Το ελληνικό κράτος και οι έλληνες, οφείλουν να μετανοήσουν και να αλλάξουν, να πειθαρχήσουν. Ο λόγος της Μέρκελ που ήταν κόρη ιερέα αλλά και του Σόιμπλε, δεν αφήνουν περιθώρια. Η σωτηρία απαιτεί πειθάρχηση στα δόγματα του οικονομικού ορντολιμπεραλισμού.

Νέα Δημοκρατία και ordoliberalismos

Με την ανάληψη της προεδρίας της νέας δημοκρατίας από τον Α. Σαμαρά, γίνεται η ιδεολογική στροφή της ΝΔ από τον κοινωνικό φιλελευθερισμό στον Ordoliberalismus, την «κοινωνική Οικονομία της Αγοράς.». Αυτή η στροφή και η τακτική κατάληψης της εξουσίας με την υιοθέτηση μιας αρχικά αντιμνημονιακής στάσης, υπήρξε ο βαθύτερος λόγος της σύγκρουσης στο εσωτερικό της ΝΔ, έως και την διαγραφή Νικολόπουλου.
Ο Α. Σαμαράς μιλώντας σε ημερίδα που διοργανώνει το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κ. Καραμανλής με το γερμανικό Ίδρυμα Αντενάουερ: «Η «κοινωνική οικονομία της αγοράς» είναι για τα κόμματα της Ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς, αυτά που συμμετέχουν στο ΕΛΚ, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ο βασικός κορμός του αξιακού τους συστήματος. Εμείς στην Ελλάδα το ονομάζουμε «Κοινωνικό Φιλελευθερισμό». Αλλά το περιεχόμενο είναι σε μεγάλο βαθμό το ίδιο.»
Ευρ. Στυλιανίδης: «Φιλοσοφία μας είναι η Κοινωνική Οικονομία της Αγοράς»
Χ. Σταικούρας: «…Να αντανακλά δηλαδή τα αιτήματα της σύγχρονης και ελεύθερης κοινωνίας για οικονομική αποτελεσματικότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, ο συνδυασμός των οποίων καταλήγει στην κοινωνική οικονομία της αγοράς η οποία καλύπτεται από την φιλοσοφία του κοινωνικού φιλελευθερισμού.»
Σπ. Ταλιαδούρος: «…προσήλωση μας στην Κοινωνική Οικονομία της Αγοράς.»
Η ΝΔ εμφανίζεται πλέον ως το επίσημο κόμμα που εκπροσωπεί τον γερμανικό νεοφιλελευθερισμό και τον γερμανικό ιμπεριαλισμό, σε αντίθεση με τα περιθωριακά νεοφιλελεύθερα κόμματα που πρεσβεύουν τον νεοφιλελευθερισμό αγγλοσαξονικού τύπου. Αυτό ακριβώς της δίνει την δυνατότητα να προσελκύει και τους οπαδούς του νεοσυντηρητισμού, κυρίως από το κόμμα του ΛΑΟΣ. Ταυτόχρονα, και επειδή στο πλαίσιο της ΕΕ η Ελλάδα είναι περιφερειακή χώρα, ο ordoliberalismus εφαρμόζεται σε συνάρτηση με την διεθνή πρακτική του αγγλοσαξονικού νεοφιλελευθερισμού. Το κέντρο των αποφάσεων είναι το Βερολίνο, το οποίο ενδιαφέρεται για την γεωπολιτική και γεωοικονομική κυριαρχία στην περιοχή, αναθέτοντας μια θέση προτεκτοράτου για την Ελλάδα, θέτοντας το πολιτικό σύστημα της χώρας υπό την πλήρη κυριαρχία του.

Σουλτάνης Γρ.

Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία: Παραπαίδι της Αγοράς και του Κράτους ή όχημα προς μετακαπιταλιστικές και αυτόνομες κοινωνίες;



Τόσο στην οικονομική θεωρία όσο και στη γενικότερη δημόσια αντίληψη, υπάρχει χώρος για δύο παίκτες: την Αγορά και το Κράτος. Καθ' όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, το δίπολο αυτό αποτέλεσε το κύριο πεδίο αντιπαράθεσης αλλά και συνθέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αναμέτρηση των "καπιταλιστικών" με τις "σοσιαλιστικές" κοινωνίες, αλλά και η διαρκής αμφιταλάντευση στη Δύση μεταξύ φιλελεύθερων και σοσιαλδημοκρατικών οικονομικών μοντέλων, όχι μόνο κυρίευσαν το άμεσο παρελθόν μας, αλλά και έχουν οριοθετήσει το φανταστικό μας όσον αφορά τις επιλογές που διακυβεύονται στο κρίσιμο παρόν μας.

Στην πραγματικότητα, όμως, η οικονομική ζωή των κοινωνιών ποτέ δεν απορροφήθηκε πλήρως από τους δύο αυτούς μηχανισμούς. Ακόμα και στις "ανεπτυγμένες" κοινωνίες, επιβίωσαν ή μεταλλάχθηκαν προνεωτερικές, κοινοτίστικες πρακτικές. Από την άλλη, ήδη από τον 19ο αιώνα αναπτύχθηκε ένας τρίτος, αυτόνομος δρόμος, με πρωτεργάτες το εργατικό και το αγροτικό κίνημα. Οι θεσμοί αλληλοβοήθειας των συνδικάτων και στη συνέχεια το συνεταιριστικό κίνημα έγραψαν σπουδαία ιστορία, παρόλο που δεν κατόρθωσαν να συγκροτηθούν ως ένα ισχυρό εναλλακτικό πρόταγμα.

Τις τελευταίες δεκαετίες, και ειδικά τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες μιας δυναμικής επανεμφάνισης των οργανωμένων οικονομικών πρακτικών που αναπτύσσονται πέρα από την Αγορά και το Κράτος. Ο κοινωφελής εθελοντισμός, το αλληλέγγυο εμπόριο, η αναβίωση του συνεταιριστικού κινήματος, οι ηθικές τράπεζες, τα εναλλακτικά τοπικά νομίσματα, η ομότιμη παραγωγή στον ψηφιακό χώρο )όπως το ελεύθερο λογισμικό, η κοινοτικά υποστηριζόμενη γεωργία είναι μερικές μόνο από τις πλευρές αυτού του φαινομένου, που εμπεριέχει τοσύνολο της κοινωνικής ζωής.

Πρόκειται, ασφαλώς, για μία κοινωνική κίνηση πολυδιάστατη και συνεχώς μεταλλασσόμενη, με πολλαπλές εγγενείς αντιφάσεις, που δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη σε μια ενιαία οικονομική κοσμοθεωρία. Τα χαρακτηριστικά αυτά προκαλούν σύγχυση γύρω από τον ορισμό της, η οποία αντανακλάται και στην ονοματοδεσία της. Έχουν δοκιμαστεί, χωρίς να επικρατήσει ποτέ κάποιος,οι όροι κοινωνική οικονομία, αλληλέγγυα οικονομία κ.ά. Είναι όμως αυτή η σύγχυση προϊόν μόνο του αδιαμφισβήτητου δυναμισμού του φαινομένου, μια "καθυστέρηση" της θεωρίας να περιγράψει μια κατά τα άλλα ενιαία και σχετικά συνεκτική κοινωνική πράξη; Ή μήπως αντανακλά και μια έντονη διαμάχη για την ίδια την ψυχή του;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο πεδίο της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας συμμετέχει και δρα ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών και πολιτικών υποκείμενων, από μικρές ομάδες γειτονιάς και κοινωνικά κινήματα μέχρι πολυεθνικές επιχειρήσεις και υπερ'κρατικούς σχηματισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, που προφανώς διακατέχονται από πολύ διαφορετικές επιδιώξεις και αναφορές. Ο πλουραλισμός των λόγων που αρθρώνουν οι επιμέρους δρώντες, πολύ πέρα από το να αντανακλά μια μετανεωτερική "χαλαρότητα", αποτελεί το ίδιο το πεδίο μάχης για την κοινωνική νοηματοδότηση και τα μονοπάτια εξέλιξης ενός κοινωνικού ρεύματος ιστορικής σημασίας.

Οι δρώντες της οικονομικής και κρατικής εξουσίας επιχειρούν να οριοθετήσουν το ρεύμα αυτό σε μια συμπληρωματική εκδοχή, που δεν θα απειλεί την πρωτοκαθεδρία της δικής τους ισχύος. Διαβάζοντας κανείς το σκεπτικό με το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση την "κοινωνική οικονομία", αντιλαμβάνεται ότι ο ρόλος που της επιφυλάσσει είναι αυτός του τομέα που θα "μπαλώνει" τις τρύπες που αφήνει στον κοινωνικό ιστό η Αγορά και η σταδιακή απόσυρση του Κράτους από την κοινωνική πρόνοια.

Από την άλλη, ο επιχειρηματικός τομέας όχι μόνο προσπαθεί να ανακόψει την αυτόνομη πορεία της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, αλλά και να τη διεμβολίσει. Ένα παράδειγμα αποτελεί η λεγόμενη "Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη", όπου οι ισχυρότεροι παίχτες της ίδιας της Αγοράς αυτοανακηρύσσονται ως υποκείμενο της κοινωνικής οικονμίας, επαναφέροντας τη λογική της παλιάς καλής ( φιλανθρωπίας, μόνο που αυτή τη φορά το κάνουν με το αζημίωτο καθώς τη χρησιμοποιούν ως στρατηγική marketing. Ακόμη πιο προωθημένη είναι η παρέμβαση της Αγοράς στον τομέα του αλληλέγγυου εμπορίου, όπου στη Βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ έχει κατορθώσει να εισχωρήσει πλήρως και να μετατρέψει την πρακτική αυτή σε ένα κερδοφόρο niche market (ας πούμε εξειδικευμένη αγορά).

Από την άλλη πλευρά, το πλήθος των ενεργών δρώντων της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, οι άνθρωποι και τα κινήματα που γέννησαν, συμμετέχουν άμεσα και εξελίσσουν καθημερινά αυτές τις πρακτικές, δεν διαθέτει στο σύνολό του μια αυτόνομη συνείδηση ταυτότητας, ούτε μια καθαρή εικόνα των προοπτικών που θα μπορούσε να ανοίξει η πράξη του. Υπάρχει όμως μια μαχητική μερίδα που διαθέτει τα χαρακτηριστικά αυτά, και οραματίζεται έναν πρωταγωνιστικό ρόλο για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, ως ένα κοινωνικό εργαστήριο, δηλαδή, που θα οδηγήσει στην εκβαράθρωση της Αγοράς και του Κράτους από τον κεντρικό ρόλο που σήμερα διαδραματίζουν. Ως ένα όχημα, με λίγα λόγια, προς μετακαπιλιτικές και αυτόνομες κοινωνίες.

Αν στην Ευρώπη και σε μικρότερο βαθμό στη Βόρεια Αμερική αυτή η αντίληψη παραμένει μειοψηφική στους κόλπους των ενεργών δρώντων του κινήματος, αυτό αρχίζει να αλλάζει μπροστά στη ριζοσπαστικοποίηση που επιφέρει η Κρίση. Το κίνημα της "αλληλέγγυας οικονομίας" στη Λατινική Αμερική εμφορείται ακόμη περισσότερο από τα πρωταγωνιστικά χαρακτηριστικά, όντας αντιληπτό ως ένα εναλλακτικό στρατηγικό πρόταγμα, ακόμη και σε θεσμικό επίπεδο.

Γιατί να είναι, όμως, επιθυμητός ή/και αναγκαίος ο πρωταγωνιστικός ρόλος της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας; Το ερώτημα προφανώς δεν μπορεί να απαντηθεί σε ένα άρθρο ούτε από έναν μόνο άνθρωπο. Η μεγαλύτερη αξία του όμως είναι ή ίδια του η διατύπωση, η επανέναρξη δηλαδή του διαλόγου για το τι είδους κοινωνίες επιθυμούμε και οραματιζόμαστε. Η παρούσα Κρίση επιβάλλει με σκληρό τρόπο την ανάγκη ενός τέτοιου διαλόγου, αλλά και επανεξέτασης των επιλογών που έχουν υιοθετηθεί ως σήμερα.

Ο οικονομικός φιλελευθερισμός, με τη φανατική του υπεράσπιση της αυτορρυθμιζόμενης Αγοράς, αποδεικνύεται για δεύτερη φορά ως αυτό που ορθότατα ο Karl Polanyi αποκάλεσε μια ουτοπία, καθώς η πλήρης εφαρμογή των κοινωνιών έχει ήδη αρχίσει να τον απαξιώνει και πάλι, όπως και ήδη έχει οδηγήσει σε αναζήτηση άλλων σχημάτων. Ο κρατισμός του κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας ή αλλιώς το μοντέλο του "υπαρκτού σοσιαλισμού" είναι ένα αποτυχημένο ιστορικό πείραμα. Είμαστε λοιπόν καταδικασμένοι να επαναλάβουμε τον ιστορικό συμβιβασμό του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου και να εφαρμόσουμε μια νεοκευνσιανή οικονομική θεωρία;

Μια τέτοια εξέλιξη πιθανόν να άμβλυνε ή θεωρητικά ακόμη και να έλυνε το εγγενές πρόβλημα αστάθειας της καπιταλιστικής παραγωγικής μηχανής. Δεν θα μπορούσε όμως να αντιμετωπίσει το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα της σημερινής οικονομίας, αυτό της μη διατηρησιμότητάς της. Ο συμβιβασμός των κευνσιανών οικονομικών βασίζεται τον εκθετικά αυξανόμενο πλούτο που παράγει η καπιταλιστική μηχανή, εξασφαλίζοντας αφενός την κοινωνική συνοχή και αφετέρου ρυθμίζοντας τη μηχανή που από μόνη της θα έσκαγε.

Σήμερα όμως δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για ανάπτυξη, αυτή τη μαγική λέξη που όλοι, δυστυχώς, οι πολιτικοί χώροι προπαγανδίζουν ως τη μόνη σωτηρία μας. Μας τέλειωσαν οι ανεκμετάλλευτες αγορές, και ακόμη και αν υπήρχαν, μας λείπουν οι πλεονάζοντες περιβαλλοντικοί πόροι προς "αξιοποίηση", το αντίθετο μάλιστα, υποβαθμίζουμε ταχύτατα και τους εναπομείναντες. Η μόνη λύση είναι να αλλάξουμε παραγωγική μηχανή, και να βάλουμε στη θέση της άλλες οικονομικές σχέσεις που δεν θα συσσωρεύουν πλούτο προς "επανεπένδυση" ή "αναδιανομή", αλλά θα ικανοποιούν και θα ρυθμίζουν τις ανθρώπινες και περιβαλλοντικές ανάγκες στη βάση τους. Που θα παράγουν απευθείας εισοδηματική ισότητα, κοινωνική συνοχή και μακροχρόνια σταθερότητα, χωρίς την ανάγκη "ρύθμισης" από το Κράτος.

Αυτός είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία σήμερα. Και η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι μπορεί να τα καταφέρει, ακόμη και υπό συνθήκες ανταγωνιστικής πίεσης του καπιταλιστικού μοντέλου. Πέρα αόμως από τη στενή οικονομική λογική, μπορεί να προσφέρει και μια διαφορετική αντίληψη για το ρόλο της οικονομίας στην κοινωνική ζωή, να την επανεντάξει δηλαδή εκέι που παραδοσιακά ανήκει, ως ένα αδιαχώριστο κομμάτι της και όχι ως τον αυτονομημένο δυνάστη της. Μπροστά στην Κρίση που γκρεμίζει ό,τι θεωρούσαμε δεδομένο ως τώρα, ας αφήσουμε τα ερωτήματα του 20ου αιώνα εκεί που ανήκουν, στο παρελθόν. Ας τολμήσουμε να οραματιστούμε μια αυτόνομη και χειραφετημένη κοινωνία για τα χρόνια που έρχονται.

socialactivism.gr/index.php/koinoniki-oi...allileggyh-oikonomia

Πώς να καταστρέψετε αποτελεσματικά το παιδί σας

* Από μικρό να μην του αρνείστε τίποτα. Δίνετέ του ό,τι επιθυμεί, ό,τι ζητάει, ιδίως όταν πεισματώνει και κλαίει. Έτσι θα μεγαλώσει και θα πιστεύει πως οι άλλοι του οφείλουν τα πάντα, πως έχει μόνο δικαιώματα.

* Όταν αρχίσει να ξεστομίζει βρισιές, εσείς να γελάτε. Έτσι θα του δώσετε να καταλάβει ότι είναι πολύ έξυπνο!

* Μην του λέτε ποτέ: «Αυτό είναι κακό!». Έτσι λένε μόνο τα παλιά μυαλά. Όταν αργότερα συναντήσει στη ζωή του δυσκολίες και θα υποστεί το κακό, τότε θα έχει την βεβαιότητα πως η κοινωνία είναι που το αδικεί.

* Μαζεύετε εσείς ό,τι παρατάει εδώ κι εκεί -βιβλία, ρούχα, παπούτσια... Μην του πείτε ποτέ: «Μάζεψέ τα, βάλ' τα στη θέση τους». Έτσι θα πιστέψει πως η μάνα είναι δούλα του, και πως για όλα είναι υπεύθυνοι πάντα οι άλλοι.

* Αφήστε το να βλέπει τα πάντα (προπαντός στην τηλεόραση) και να διαβάζει τα πάντα, χωρίς ποτέ να το καθοδηγείτε. Το παιδί σας είναι ατσίδα και ξέρει να διακρίνει! Η μόρφωσή του θα γίνει έτσι πολύ πλατειά!

* Μην του δίνετε καμιά πνευματική αγωγή. Να κοροϊδεύετε μπροστά του την πίστη, την Εκκλησία, τους παπάδες κι εκείνους που τους ακολουθούν. Όταν το παιδί μεγαλώσει , «θα διαλέξει από μόνο του».

* Δίνετέ του μπόλικο χαρτζιλίκι για να μη νιώθει κατώτερο από τους άλλους και «να μη στερηθεί ό,τι στερηθήκατε εσείς». Όταν μεγαλώσει, θα είναι βέβαιο πως την αξία στον άνθρωπο τη δίνει το χρήμα, αδιάφορο πώς αποκτήθηκε.

* Μην του λέτε ποτέ: «Κάνε αυτό» ή «Μην κάνεις εκείνο», γιατί έτσι το καταπιέζετε, δεν σέβεστε την ελευθερία του και την προσωπικότητά του. Μπορεί μάλιστα να του δημιουργήσετε... ψυχικά τραύματα! Όταν μεγαλώσει, θα νομίζει πως η ζωή είναι μόνο να διατάζεις, ποτέ ν' ακούς.

* Να τσακώνεστε, να βρίζεστε, να προσβάλλετε ο ένας τον άλλον μπροστά του χωρίς ντροπή. (Μην ανησυχείτε, έτσι δεν θα του δημιουργήσετε ψυχικά τραύματα!). Αργότερα, όταν παντρευτεί, θα του φαίνεται φυσικό να κάνει τα ίδια.

* Όταν αρχίσει να μπλέκεται στα δίκτυα του ερωτισμού και της φιληδονίας, εσείς κλείστε τα μάτια σας. Μην του μιλήσετε , μην το συμβουλέψετε. Αφήστε το να βγάλει τα μάτια του, αφού «αυτό είναι φυσιολογικό».

* Να παίρνετε πάντα το μέρος του μπροστά στους δασκάλους και τους γείτονες. Μην πιστεύετε ποτέ ότι «το αγγελούδι σας» μπορεί να κάνει αναποδιές και ατιμίες. Βρίστε εκείνους που φιλικά και καλοπροαίρετα σας αναφέρουν κάτι σχετικό. Είναι συκοφάντες και ζηλιάρηδες.

* Όταν θα πάτε στο αστυνομικό τμήμα, όπου το μάζεψαν γιατί έκλεψε ή γιατί πήρε ναρκωτικά, φωνάξτε δυνατά μπροστά σε όλους ότι είναι ένα παλιόπαιδο, ένας αλήτης, ότι θυσιαστήκατε για το καλό του αλλά δεν μπορέσατε ποτέ να το συμμαζέψετε. Έτσι εσείς θα βγείτε καθαροί.

* Ετοιμαστείτε για μια ζωή γεμάτη πόνο και τύψεις. Θα την έχετε.

Περιοδικό ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ,
Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2013, τεύχος 88

ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ, ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΞΕΤΑΣΤΗΚΑΝ ΟΙ 'ΤΥΧΕΡΟΙ' ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΟΥ Γ.Λ. ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ!
ΕΤΣΙ, ΓΙΑ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΙ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ.
ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟ 'ΠΡΟΝΟΜΙΟ', ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΜΑΣ, ΝΑ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΑΣΤΕ ΠΟΛΥ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ.

Η αγωνία της χαμένης εργασίας βιώνεται σ’ όλες τις βαθμίδες της κοινωνικής κλίμακας. Στην κα-θεμία απ' αυτές η απώλεια της εργασίας γίνεται αισθητή σαν μια συντριπτική δοκιμασία που βεβη-λώνει την ταυτότητα εκείνου που την υφίσταται. Το αποτέλεσμα είναι η απώλεια της ισορροπίας και η ταπείνωση. Είναι εκπληκτικό να ανακαλύπτεις πόσο γρήγορα και σε πόσο μεγάλο βαθμό αι-σθάνεσαι ηττημένος και πόσο αμείλικτη γίνεται η κοινωνία, πως δε βρίσκεις πια καμία ή σχεδόν καμιά υποστήριξη, όταν έχεις χάσει τα πάντα. Όλα γίνονται αβέβαια, επισφαλή, όλα κλείνουν και ταυτόχρονα απομακρύνονται. Πολύ λίγα πράγματα απαγορεύεται να διαπραχτούν σε βάρος κάποιου που δεν έχει πια "οικονομική υπόσταση". Προπαντός δεν πρέπει να περιμένει πια κανένα σεβασμό, σε κανένα τομέα. .
Όσο για τους νέους, αυτό που η κοινωνία τούς αρνείται δεν είναι μόνο μια θέση εργασίας, μα κάτι περισσότερο: είναι μια μοίρα, με τις περιπέτειες και τις συγκινήσεις της, με το βάρος της ελπίδας και του φόβου. Αυτοί οι νέοι εμποδίζονται να κατοικήσουν στην κοινωνία, η οποία ωστόσο τους επιβάλλεται σαν η μόνη βιώσιμη αλλά επίσης και η μόνη αξιοπρεπής, η μόνη εγκεκριμένη. Ενώ είναι η μόνη που τους περιβάλλει, παραμένει απρόσιτη γι αυτούς .Σ' αυτούς τους νέους, που βρί-σκονται πολιορκημένοι μέσα σε άχρωμες προσπάθειες, μέσα στην έλλειψη προοπτικών, τους προ-τείνονται επίσημα σαν μοναδικές αξίες οι αξίες της ηθικής του πολίτη, οι περισσότερες από τις ο-ποίες συνδέονται με την εργασία και τις οποίες δεν έχουν επομένως καμία δυνατότητα να τις υιοθε-τήσουν. Έτσι, είναι φυσικό να επινοούν κώδικες, που ισχύουν στο δικό τους κλειστό κύκλωμα, ακραίους κώδικες, κώδικες της εξέγερσης, ή να αναζητούν ορισμένα υποκατάστατα. Η παγίδα των ναρκωτικών, η καταστροφή της τρομοκρατίας, ο πειρασμός να γίνουν προλετάριοί της, να είναι οι προλετάριοι κάποιου πράγματος: εκεί έχουμε φτάσει! Τι έχουν να χάσουν εφόσον δεν τους έχει δοθεί τίποτε, εκτός από πρότυπα ζωής που τα πάντα τους εμποδίζουν να τα μιμηθούν;
Κάτι που θα μπορούσε να είναι εξίσου σκανδαλώδες είναι αυτή η ανυποληψία που αισθάνονται οι ίδιοι, παγιδευμένοι στην περιφρόνηση, χωρίς κανένα σεβασμό για τον εαυτό τους, όπως και για τους δικούς τους, βυθισμένοι σ' αυτήν την ντροπή που βρίσκει, περισσότερο ή λιγότερο, διέξοδο στο μίσος. Όμως κι αν υπάρχει αυτή η διέξοδος, αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι και δεν αισθάνονται έκπτωτοι από την αρχή της ζωής τους, μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν .
Απ ' αυτούς τους αποδιοπομπαίους, αυτούς τους εγκαταλειμμένους σε κοινωνική ανυπαρξία, περι-μένουμε ωστόσο συμπεριφορές καλών πολιτών, λες και πρόκειται να ζήσουν μια ζωή πολιτών, γε-μάτη υποχρεώσεις και δικαιώματα. Στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά δυνατότητα να εκπλη-ρώσουν οποιαδήποτε υποχρέωση και τα ήδη εξαιρετικά περιορισμένα δικαιώματά τους καταπα-τούνται με μεγάλη ευκολία. Τι θλίψη και τι απογοήτευση να τους βλέπει κάποιος να παραβαίνουν τους κώδικες της καλής συμπεριφοράς, τους κανόνες της αξιοπρέπειας εκείνων που τους παραμερί-ζουν, τους υποβιβάζουν, τους ποδοπατούν, τους περιφρονούν αφ' υψηλού. Να τους βλέπει κάποιος να μη χρησιμοποιούν τους καλούς τρόπους μιας κοινωνίας που εκδηλώνει την αλλεργία της για την παρουσία τους και τους κάνει να βλέπουν και ίδιοι τον εαυτό τους σαν απόκληρο!
Ίσως η εικόνα αυτών των νέων να εικονογραφεί αυτό που φοβάται για τον εαυτό της αυτή η ανήσυχη κοινωνία που τους κρατά αιχμάλωτους σε ένα σύστημα το οποίο τους αποβάλλει. Κι αυτοί, καθηλωμένοι στην απόρριψη, βρίσκονται αντιμέτωποι με το μηδέν. Όμως αυτά τα παιδιά ενώ βρί-σκονται στην αιχμή της ιστορίας έχουν ήδη παραμεριστεί και δε ζουν απλά εξοστρακισμένα από μια κοινωνία που πνέει τα λοίσθια και που υποκρίνεται πως αντέχει ακόμα, αλλά προπορεύονται αυτής της κοινωνίας. Πιθανότατα αποτελούν το δείγμα αυτού που περιμένει την πλειονότητα των κατοίκων της γης αν δεν αφυπνιστούν.

Βιβιάν Φόρεστερ, "Η οικονομική φρίκη ".

χρηστος8 έγραψε: Πώς να καταστρέψετε αποτελεσματικά το παιδί σας

* Από μικρό να μην του αρνείστε τίποτα. Δίνετέ του ό,τι επιθυμεί, ό,τι ζητάει, ιδίως όταν πεισματώνει και κλαίει. Έτσι θα μεγαλώσει και θα πιστεύει πως οι άλλοι του οφείλουν τα πάντα, πως έχει μόνο δικαιώματα.

* Όταν αρχίσει να ξεστομίζει βρισιές, εσείς να γελάτε. Έτσι θα του δώσετε να καταλάβει ότι είναι πολύ έξυπνο!

* Μην του λέτε ποτέ: «Αυτό είναι κακό!». Έτσι λένε μόνο τα παλιά μυαλά. Όταν αργότερα συναντήσει στη ζωή του δυσκολίες και θα υποστεί το κακό, τότε θα έχει την βεβαιότητα πως η κοινωνία είναι που το αδικεί.

* Μαζεύετε εσείς ό,τι παρατάει εδώ κι εκεί -βιβλία, ρούχα, παπούτσια... Μην του πείτε ποτέ: «Μάζεψέ τα, βάλ' τα στη θέση τους». Έτσι θα πιστέψει πως η μάνα είναι δούλα του, και πως για όλα είναι υπεύθυνοι πάντα οι άλλοι.

* Αφήστε το να βλέπει τα πάντα (προπαντός στην τηλεόραση) και να διαβάζει τα πάντα, χωρίς ποτέ να το καθοδηγείτε. Το παιδί σας είναι ατσίδα και ξέρει να διακρίνει! Η μόρφωσή του θα γίνει έτσι πολύ πλατειά!

* Μην του δίνετε καμιά πνευματική αγωγή. Να κοροϊδεύετε μπροστά του την πίστη, την Εκκλησία, τους παπάδες κι εκείνους που τους ακολουθούν. Όταν το παιδί μεγαλώσει , «θα διαλέξει από μόνο του».

* Δίνετέ του μπόλικο χαρτζιλίκι για να μη νιώθει κατώτερο από τους άλλους και «να μη στερηθεί ό,τι στερηθήκατε εσείς». Όταν μεγαλώσει, θα είναι βέβαιο πως την αξία στον άνθρωπο τη δίνει το χρήμα, αδιάφορο πώς αποκτήθηκε.

* Μην του λέτε ποτέ: «Κάνε αυτό» ή «Μην κάνεις εκείνο», γιατί έτσι το καταπιέζετε, δεν σέβεστε την ελευθερία του και την προσωπικότητά του. Μπορεί μάλιστα να του δημιουργήσετε... ψυχικά τραύματα! Όταν μεγαλώσει, θα νομίζει πως η ζωή είναι μόνο να διατάζεις, ποτέ ν' ακούς.

* Να τσακώνεστε, να βρίζεστε, να προσβάλλετε ο ένας τον άλλον μπροστά του χωρίς ντροπή. (Μην ανησυχείτε, έτσι δεν θα του δημιουργήσετε ψυχικά τραύματα!). Αργότερα, όταν παντρευτεί, θα του φαίνεται φυσικό να κάνει τα ίδια.

* Όταν αρχίσει να μπλέκεται στα δίκτυα του ερωτισμού και της φιληδονίας, εσείς κλείστε τα μάτια σας. Μην του μιλήσετε , μην το συμβουλέψετε. Αφήστε το να βγάλει τα μάτια του, αφού «αυτό είναι φυσιολογικό».

* Να παίρνετε πάντα το μέρος του μπροστά στους δασκάλους και τους γείτονες. Μην πιστεύετε ποτέ ότι «το αγγελούδι σας» μπορεί να κάνει αναποδιές και ατιμίες. Βρίστε εκείνους που φιλικά και καλοπροαίρετα σας αναφέρουν κάτι σχετικό. Είναι συκοφάντες και ζηλιάρηδες.

* Όταν θα πάτε στο αστυνομικό τμήμα, όπου το μάζεψαν γιατί έκλεψε ή γιατί πήρε ναρκωτικά, φωνάξτε δυνατά μπροστά σε όλους ότι είναι ένα παλιόπαιδο, ένας αλήτης, ότι θυσιαστήκατε για το καλό του αλλά δεν μπορέσατε ποτέ να το συμμαζέψετε. Έτσι εσείς θα βγείτε καθαροί.

* Ετοιμαστείτε για μια ζωή γεμάτη πόνο και τύψεις. Θα την έχετε. ??

Περιοδικό ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ,
Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2013, τεύχος 88

Με κόκκινο όσα έχω υποστεί, με πράσινα όσα είχα την τύχη να μη ζήσω. Είμαι σοβαρά, γιατρέ;

Έχει όνομα: τη λένε Βαρβάρα Αργυρίου. Και ήταν η μητέρα μου

Πόσες ακόμα ανθρώπινες ψυχές, πρέπει να θυσιαστούν στο βωμό μιας άνομης πολιτικής συμμορίας;
Πόσος πόνος ακόμα σ' αυτούς που μένουν πίσω;
Πόσα δάκρυα θα γίνονται αίμα στης ψυχής μας τις λαβωματιές;
Θεέ μου, βοήθα μας!
Δυνάμωσέ μας ν' αντέξουμε αυτόν τον ανείπωτο βουβό εφιάλτη....
Ο πόνος σου, πόνος μας, Πέτρο... πόνος βουβός που σ' αυτόν ζυμώνεται η οργή....
Ο Θεός να την αναπαύσει...

Του γιου της Πέτρου Αργυρίου (agriazwa.blogspot.com)
Δεν κρατάω πλέον λογαριασμό για τις αυτοκτονίες της κρίσης.Είμαι όμως απόλυτα βέβαιος ότι από χθες είναι +1. Και είμαι τόσο βέβαιος, γιατί αυτό το +1 που προστέθηκε στα μαθηματικά του θανάτου ήταν… η μητέρα μου.
Από τους γονείς μου αποσυνδέθηκα συναισθηματικά πολύ νωρίς γιατί εκείνοι υποστήριζαν το σύστημα και με προετοίμαζαν για αυτό όπως κάναν όλοι οι νοικοκυραίοι της εποχής.
Στα εφηβικά μου μάτια, η συναισθηματική μου απομάκρυνση από τους γονείς μου ήταν μια τιτάνια μάχη κατά του συστήματος που γνώριζα από τα μικρά μου πόσο στρεβλό και διεφθαρμένο ήταν χωρίς να χρειάζομαι κάποια δηλητηριώδη πολιτική κατήχηση για να με προγραμματίσει.
Φυσικά, όσο δίκιο και αν είχα, είχα άδικο. Γιατί οι γονείς μου, όπως εκατομμύρια άλλοι γονείς, ήταν απλοί και αφελείς άνθρωποι που παγιδεύτηκαν από την γαλαντόμο τοκογλυφία του συστήματος της εποχής τους.
Σφάλμα θανάσιμο για αυτούς και τη γενιά μου και όσες άλλες γενιές απομένουν να ρθουν, αλλά σφάλμα που οφειλόταν στην άγνοια.
Ακριβώς χάρη στην πρόωρη αποσύνδεση μου και στην απόρριψη όλων των γονεϊκών στερεότυπων μπορώ αντικειμενικότατα να σας πω:
Η μάνα μου ήταν αγία. Όπου έβλεπε ανάγκη έστεργε. Πέρασε χρόνια ολόκληρα στα νοσοκομεία της ντροπής και της οδύνης και έκανε εθελοντικά τη νοσηλεύτρια και την ψυχοπομπό σε δεκάδες συγγενείς, γνωστούς και αγνώστους.
Αγκάλιαζε όποιο παιδί βρισκόταν στο διάβα της...
Η ψυχή της δεν είχε το παραμικρό ψεγάδι. Τον παραμικρό δόλο.
Η ανεξάντλητη αγάπη της ήταν η συνδετική κόλλα για την οικογένεια όλη.
Αεικίνητη, με μια ζωντάνια που έβαζε κάτω όλα της τα παιδιά μαζί.
Σήκωσε τόσους σταυρούς αγόγγυστα. Ποτέ δεν διαμαρτυρήθηκε για τίποτα. Δε ζήτησε τίποτα.
Όλα για τους άλλους.
Η Βαρβάρα για όλους και κανείς για τη Βαρβάρα. Δε καταδεχόταν να ζητήσει βοήθεια.
Τα τελευταία χρόνια ήταν τα πιο δύσκολα της ζωής της, ακόμη και με τα τόσα που είχε περάσει.
Η κρίση μπήκε στη ζωή της, στο νοικοκυριό της. Το μέλλον των τριών παιδιών της, όλα τους σπουδαγμένα, πουθενά στον ορίζοντα. Η σύνταξη του άντρα της καρατομήθηκε βάναυσα. Σύνταξη δουλεμένη και πληρωμένη μέχρι την τελευταία της στιγμή πήγε κάτω από το μισό. Σύνταξη κλεμμένη από τους πολιτικούς αλήτες.
Η γκρίνια του πατέρα καθημερινή. Η πίεση αφόρητη. Η ψυχική επίθεση από τα μήντια που ήθελαν να μας κάνουν να συμμορφωθούμε με τη μαζική κλοπή περιουσιών, αξιοπρέπειας και ζωής, αδιάκοπη.
Η μάνα σήκωνε τους σταυρούς όλων. Δούλευε ασταμάτητα στο νοικοκυριό της, με νυχτερινά τιμολόγια για να σώσει κανά ευρώ.
Αμείλικτη με τον εαυτό της. Αδυσώπητη. Κοιμόταν 4 ώρες την ημέρα για να τα έχει όλα στην εντέλεια.
Πριν από 20 μέρες, αιφνίδια, κάτω από όλη αυτή την πίεση και με τον όλο πόνο που είχε στωικά συσσωρεύσει η καλή μου μάνα κατέρρευσε.
Το μικροσκοπικό ζωντόβολο με την τόση ζωή έγινε σκιά του εαυτού της.
Δεν ήθελε να φάει. Δεν ήθελε να μιλήσει.
Μάταιοι οι γιατροί.
Κάποτε η μάνα μου, με τις εκλάμψεις θυμοσοφίας που είχε, με είχε αγγίξει βαθύτατα λέγοντας μου: Παιδί μου σε θαυμάζω: Είσαι σαν το φοίνικα.Κάθε φορά που πέφτεις σηκώνεσαι.
Προσπάθησα να της αντιγυρίσω το δάνειο ψυχής. Να της πω μάνα, θυμάσαι; Φοίνικας είσαι και εσύ.
Μα το σκοτάδι είχε σβήσει τον σπινθήρα της,
Μες στη θολούρα της έλεγε παλαβομάρες. Έλεγε στα παιδιά της,σε εμάς, πως αυτή μας δολοφόνησε. Πως μας κατέστρεψε. Ζητούσε κατανόηση για το έγκλημα της. Ζητούσε να παραδοθεί στους αστυνομικούς.Ζητούσε την παραδειγματική τιμωρία της. Τιμωρία γιατί όλη τη ζωή της ήταν αγία.
Η τηλεόραση μιλούσε από μέσα της. Έλεγε πως αυτή τα έφαγε όλα. Τα δισεκατομμύρια. Αυτή τα έκλεψε. Ζητούσε να παραδοθεί στην αστυνομία.
Καταλάβαινε το σκοτάδι στο μυαλό της. Την ήξερε την αρρώστια πολύ καλά τόσους και τόσους που είχε συνοδοιπορήσει καρτερικά στο τελευταίο τους της ζωής ταξίδι.
Δε θα παραδιδόταν στην ασθένεια.
Τη χάσαμε μέσα από τα χέρια μας.
Όταν άλλοι στην ηλικία της τρέμουν το θάνατο, αυτή, εκείνα τα μοιραία δευτερόλεπτα που ο πατέρας μου πήγε να σβήσει το μάτι της κουζίνας, άνοιξε το παράθυρο της κρεβατοκάμαρας και έκανε την ηρωική της έξοδο. Σιωπηλά, αδιαμαρτύρητα,πήρε τους σταυρούς της μαζί της, να βαρύνει το σώμα της πούπουλο των 43 κιλών, να την πάρει στα σοβαρά ο θάνατος που εκείνη πάντα τον έπαιρνε αψήφιστα σε σχέση με τον εαυτό της.
Δεν έκανε ο θάνατος ηρωίδα τη μάνα μου. Όχι όπως έγινε με τον ήρωα Δημήτρη Χρίστουλα. Ηρωίδα ήταν η μάνα μου στην καθημερινότητα της. Μια μικρή καθημερινή ηρωίδα.
Ακούσαμε κραυγές από κάτω.
Μόλις την είδαμε από το μπαλκόνι πεσμένη δίπλα στα σκουπίδια, ο καθένας από εμάς, από την οικογένεια της που λάτρευε, σπάσαμε. Η κολώνα του σπιτιού μας είχε σπάσει, τα κόκκαλα της είχαν σπάσει.
Πέσαμε ο καθένας από εμάς σαν χάρτινοι πύργοι στο πάτωμα σφαδάζοντας από τους λυγμούς.
Κατεβήκαμε κάτω, μέσα στο κεραυνόπληκτο πλήθος.
Η μάνα μας μας άφησε έτσι όπως την θυμόμασταν: ούτε αμιχή.Ούτε σταγόνα αίματος να κηλιδώσει την όψη της.
Όλα μέσα της. Όλη η ζημιά εσωτερικά. Όπως στη ζωή, έτσι και στο θάνατο.
Το κοριτσάκι μας.
Ο πατέρας μου τραβούσε τα μαλλιά του. Το σπουργιτάκι μου. Το κατσικάκι μου. Αχ περιστεράκι μου!
Ήταν ακόμη ερωτευμένος μαζί της, με την σύντροφο της ζωής του. Δεν έκλαιγε για αυτόν. Για εκείνη έκλεγε. Κανείς δεν έκλαιγε για τον εαυτό του. Όλοι κλαίγαμε που χάθηκε κάτι τόσο σπάνιο.
Είμαι δολοφόνος φώναζε ο πατέρας μου. Είμαι εγκληματίας.
Όχι ο πατέρας μου δεν ήταν δολοφόνος. Ένας καλός άνθρωπος είναι.Χωρίς πλέον τη λατρεμένη του σύντροφο.
Η μάνα μου δεν άφησε σημείωμα. Δεν προλάβαμε να πούμε ένα αντίο, να ακούσουμε τις τελευταίες της επιθυμίες, να της κρατήσουμε το χέρι, να της χαϊδέψουμε τα μαλλιά, να της δώσουμε ένα φιλί στο μάγουλο. Έφυγε μπροστάρησα, περήφανη και μόνη.
Ο θάνατος της μάνας μου θα μας αφήσει με ακόμη περισσότερα χρέη. Όπως είχα προβλέψει χρόνια πριν για τη χώρα, μετά βίας μπορούμε να θάψουμε τον νεκρό μας, τόσο ζωντανό μέχρι πριν από μερικές στιγμές.
Μας άφησε όμως μια πλούσια κληρονομιά. Την τεράστια ψυχή της.Ένα μικρό κομματάκι από την ψυχή της να δέσει τη ραγισμένα μας από τον τόσο άδικο χαμό της καρδιά μας. Να μας κάνει όχι σκληρότερους αλλά καλύτερους ανθρώπους. Μια κληρονομιά που οφείλουμε να τιμήσουμε.
Ελπίζω, μόνο να ελπίζω μπορώ, πως θα φανούμε αντάξιοι του κληροδοτήματος της. Της αγάπης της για όλους τους ανθρώπους.
Ήμουν από τους πρώτους που κατέδειξα το θέμα των αυτοκτονιών της κρίσης. Μια από αυτές ήρθε και στοίχειωσε το σπίτι μας και τη ζωή μας.
Η μάνα μου προσπαθούσε να μας πείσει πως ήταν δολοφόνος. Πως μας σκότωσε. Η μάνα μου δεν ήταν δολοφόνος. Ήταν αγία.
Ο πατέρας μου φώναζε πως ήταν δολοφόνος. Πως την άφησε να πεθάνει. Δεν είναι δολοφόνος. Είναι ένας καλός άνθρωπος.
Ούτε εγώ είμαι δολοφόνος ούτε κανένας από την οικογένεια μου.
Ξέρω όμως ποιος είναι ο δολοφόνος της μάνας μου. Δεν ήταν το χέρι του βέβαια που την έσπρωξε από το παράθυρο. Αυτό έγινε με τη δική της βούληση και με το ανίκητο της, ηρωικό σχεδόν πείσμα στην αξιοπρέπεια.
Ήταν όμως αυτός ο δολοφόνος που έβαλε τη μεγάλη και ασήκωτη κοτρώνα πάνω στην πλάτη της, ακριβώς πάνω από τους σταυρούς της που για δεκαετίες πρόθυμα και αγόγγυστα σήκωνε με τα 43 της κιλά.
Ήταν όμως αυτός που την ανάγκασε, αυτή την αεικίνητη ακαταπόνητη γυναίκα να ακινητοποιηθεί στο κρεβάτι της ντροπής δίπλα στο παράθυρο στης απόδρασης της από την ζωή. Και μόνο αυτό το παράθυρο μπορούσε να δει πλέον σαν έξοδο από ένα πόνο εσωτερικό τόσο φριχτό που ούτε να τον ψελλίσει δεν μπορούσε.
Αυτός ο δολοφόνος, ο κατά συρροή δολοφόνος με την άδεια και την ασυλία να σκοτώνει με δηλητήρια ή σιγαστήρα, είναι το πολιτικό σύστημα της χώρας. Και για αυτό το τέρας πρέπει να επανέλθει η θανατική ποινή.

Καλή ανάπαυση Βαρβάρα μας, γλυκό μας κοριτσάκι!!!

attikanea.blogspot.gr/2013/06/blog-post_4497.html#more